Bir lider, önderi olduğu toplumun temel niteliklerini iyi bilmelidir. Toplumun sözcüsü olmalıdır. Toplumunun beklentilerini önceden fark edebilen kişi olmalıdır. Mustafa Kemal, halkın birikimini kullanan, halkın bilinçaltını boşaltan bir bilinçtir. Şöyle bir olay anlatılır: Sivas'tan yola çıkıp Aralık sonu 1919'da Hacıbektaş kasabasına var­dığında Anadolu, Diyonizos sevinciyle Mustafa Kemal'i sarar. Hacıbektaşlılar, coş­kuya gelir: "Paşam, oldu olacak ivedi, Cumhuriyeti kuralım!" derler. Coşku adamı, yıldızın ışıldadığı bu anda ne yapar? Gizini söyler, açar... Öyle yapmaz! Mayalan­mış bu yoğun coşkuyu örter, döngeci usun gölgesini getirir: "Cumhuriyetin zamanı değil şimdi..."

** Parçada yazar bir liderin halkın sezgilerine hâkim olduğu düşüncesini benimsetmek için kanıtlayıcı anlatımdan; liderin bu niteliğini vurgulamak için geçmişte yaşanmış bir olayı anlatarak ilişki kurmaktan; sorulara bağlamaktan ve karşılıklı konuşma ifa­deleri vererek söyleşmeye bağlı anlatımdan yararlanmıştır.